باشگاه خبری فراساحل: دریای خزر ظرفیتی بی بدیل برای بهره مندی در تأمین آب شرب، صنعت و کشاورزی همچنین عاملی برای کاهش اثرات ناشی از خشکسالی و بیابانی شدن اراضی است. به گزارش باشگاه خبری فراساحل و به نقل از ایرنا، افزون بر 900 کیلومتر سواحل دریای خزر در حوزه جغرافیایی استان‌‌‌‌های شمالی کشور قرار دارد که به گفته برخی کارشناسان اقتصادی می‌توان با سرمایه گذاری در استفاده از آب شور یا اجرای سیستم‌‌‌‌های آب شیرین کن و ایجاد خط انتقال، زمین‌‌‌‌های بدون استفاده خطه شمال را به زمین‌‌‌‌های زراعی و باغی برای تولید محصولات خاص تبدیل کرد. در نوار شمال کشور زمین‌‌‌‌های بیابانی قابل احیا در سطح گسترده ای وجود دارد که در صورت تأمین آب مورد نیاز آن، در تحول اقتصاد مرزنشینان و رونق اقتصادی استانهای شمالی مؤثر است. امرار معاش بسیاری از مرزنشینان شمال از طریق کشاورزی بوده و این در حالی است که خشکسالی چند سال اخیر، عرصه را بر آنان تنگ کرده و می‌طلبد برای نجات اقتصاد منطقه چاره اندیشی شود.

در این پیوند، امسال آب شیرین کن شهرستان ساحلی بندرترکمن با تولید روزانه 10 هزار متر مکعب آب و هزینه کرد 320 میلیارد ریال با حضور وزیر نیرو به بهره برداری رسید و راهکار بهره گیری از این فناوری در تأمین آب کشاورزی شمال استان گلستان را یادآور شد. مدیر یکی از تشکل‌‌‌‌های محیط زیستی گلستان در این خصوص گفت: در شرایط کنونی اجرای طرح‌‌‌‌های آب شیرین کن، زیستگاه‌‌‌‌های آب منطقه و دریای خزر را تهدید نمی کند چون استقرار آن در سطح کلان رقم قابل ملاحظه ای نبوده که بخواهیم نگران پساب حاصل از فرایند تصفیه و شیرین سازی باشیم. عبدالحکیم ادریسی افزود: شیرین کردن آب دریای خزر زمانی یک تهدید محسوب می‌شود که طرح‌‌‌‌های انتقال آب به دیگر مناطق و هزاران کیلومتر دورتر مطرح باشد که در این صورت تخلیه شورابه‌‌‌‌ها خطرآفرین و اثر منفی آن بر محیط زیست به عنوان زنگ خطر قطعی خواهد بود.

چندی پیش معاون محیط زیست دریایی کشور گفته بود؛ برای تأمین آب شرب مردم، راه دیگری جز استقرار تأسیسات آب شیرین کن نداریم اما به صورت کلی و فراگیر نمی شود مجوز صادر کرد؛ بلکه استثناهای مد نظر باید بررسی و سپس اظهار نظر شود. پروین فرشچی در حاشیه نشست تخصصی خلیج گرگان و تالاب‌های بین‌المللی استان گلستان که اخیراً در گرگان برگزار شد، اظهار کرد: برای اجرای تأسیسات آب شیرین کن از خزر مکان یابی، استقرار، محل و عمق نصب آن و برگشت آب مهم بوده و پیشنهاد و طرح گلستان در این بخش باید بررسی شود. وی اضافه کرد: مخالف انتقال آب خزر به سایر استان‌‌‌‌ها (بجز استانهای شمالی) هستیم و اجرای سیستم آب شیرین کن در گلستان باید مورد استفاده خود استان باشد. در همین پیوند، رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی گرگان نیز گفت: برای جذب سرمایه گذار در حوزه تأسیس آب شیرین کن در سواحل خزر تلاش می‌شود. علی محمد چوپانی با بیان این که شوری آب دریای خزر نصف خلیج فارس است، افزود: شیرین کردن آب دریای خزر ظرفیتی در توسعه اقتصادی گلستان است.

به گفته وی، در مناطق مرزی شمال استان حدود 200 هزار هکتار زمین‌‌‌‌های قابل احیا وجود دارد که می‌توان با شیرین کردن آب دریای خزر و ایجاد خط لوله انتقال و بهره گیری از سامانه آبیاری هوشمند، آن را تبدیل به مزرعه محصولات مختلف کرد. وی ادامه داد: نقشه راه توسعه گلستان مبتنی بر راهبرد اقتصاد مقاومتی و ایجاد اشتغال برای جوانان بوده و سرمایه گذاری در شیرین کردن آب دریای خزر و استفاده از آن در تأمین آشامیدن و رونق کشاورزی زمین‌‌‌‌های مرزی شمال استان یک ضرورت است. چوپانی افزود: با بهره مندی از آب دریا می‌توان در اراضی شمالی گلستان علاوه بر کشاورزی، با توجه به اقلیم مناسب آن باغ ایجاد کرد و انواع درختان همچون پسته، فندق و برخی دیگر از میوه‌‌‌‌ها را کاشت. وی اظهار کرد: همچنین با ایجاد شهرک گلخانه ای در منطقه مرزی شمال استان گلستان و صادرات سبزی، میوه و صیفی می‌توان در بازار 20 میلیارد دلاری روسیه نقش پررنگی داشت. به گفته وی، طبق مطالعات اگر سالانه یک میلی متر از سطح آب خزر شیرین شود، حجم آب تولیدی به 400 میلیون مترمکعب می‌رسد؛ در حالی که این دریا 85 هزار میلیارد مترمکعب حجم دارد.

کارشناس مسائل آب گلستان در این زمینه به ایرنا گفت: اگر تمام آب‌‌‌‌های سطحی و زیرزمینی استان جمع آوری و سهم بخش‌‌‌‌های مختلف در نظر گرفته شود، حدود دو میلیارد از دو و نیم میلیارد مترمکعب به کشاوری و آبزی پروری می‌رسد که با این رقم حدود 300 هزار هکتار از زمین‌‌‌‌های منطقه آبیاری می‌شود. به گفته سید«محسن حسینی» این درحالی بوده که در شرایط کنونی دست کم 250 هزار هکتار از زمین‌‌‌‌های کشاورزی استان گلستان به کشت آبی اختصاص دارد. وی، ظرفیت بخش کشاورزی گلستان را 850 هزار هکتار بیان کرد و افزود: توسعه سطح زیرکشت آبی با بهره مندی از آب‌‌‌‌های مختلف، افزایش برداشت محصول را در استان به دنبال دارد. حسینی افزود: برای جبران کمبود آب کشاورزی استان گلستان یکی از گزینه‌‌‌‌ها تصفیه و بازچرخانی آب استفاده شده در بخش شُرب و صنعت است. وی یادآور شد: با تصفیه و بازچرخانی 300 میلیون مترمکعب آبی که برای این دو بخش اختصاص دارد حدود 30 هزار هکتار زمین کشاورزی قابل آبیاری خواهد بود.

به گفته این کارشناس مسائل آب، همچنین با بهره گیری از روش‌‌‌‌های نوین آبیاری و انجام صرفه جویی لازم امکان آبیاری 100 هزار هکتار از زمین‌‌‌‌های استان گلستان فراهم می‌شود. وی ادامه داد: بهره گیری از منابع آبی استان‌‌‌‌های همجوار نیز به توسعه آبیاری در 50 هزار هکتار دیگر از اراضی زیر کشت گلستان منجر خواهد شد. حسینی گفت: با این همه افزون بر 370 هزار هکتار از اراضی همچنان دیم و یا بدون کشت خواهد ماند که توسعه آبیاری آن نیازمند 7.2 میلیارد مترمکعب آب است که استفاده از خزر، آبهای نامتعارف و شور در این بخش کمک کننده خواهد بود. این کارشناس با اشاره به استفاده از آب شور دریا و یا بهره مندی از طرح‌‌‌‌های آب شیرین کن اضافه کرد: می‌توان از آب دریا در پرورش آبزیان از جمله میگو و کشت گیاهان سازگار با شوری و دارای ارزش صنعتی استفاده کرد.

وی با بیان اینکه تاکنون 10 هزار نوع گیاه و 20 نوع دارای ارزش صنعتی سازگار با آب شور شناخته شده است، افزود: مطالعات و منابع نشان می‌دهد هزینه شیرین کردن آب دریا به اندازه ای است که برای کشاورزی کنونی مقرون به صرفه نیست و قیمت به ازای هر واحد محصول افزایش می‌یابد اما می‌توان از آب شور برای تولید برخی محصولات سازگار استفاده کرد. معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای گلستان نیز به استفاده از آب خزر برای مصارف مختلف شرب و صنعت اشاره کرد و گفت: شرکت آب در این زمینه شرح خدماتی تدوین و مطالعات جامعی در مورد امکان تولید آب از دریای خزر، جانمایی، محل برداشت آب، نحوه و روش نمک زدایی، نحوه انتقال و هزینه انتقال در دست انجام است. حسین دهقان به ایرنا اعلام کرد که وزارت نیرو نیز در حال تدوین گزارش و برنامه ثابت برای استان‌‌‌‌های شمالی در خصوص برداشت از آب دریاست.

وی با بیان اینکه به دور از بحث‌‌‌‌های فنی و مهندسی و محیط زیستی، امکان نمک زدایی آب دریا برای حوزه کشاورزی پرهزینه است، گفت: قیمت تمام شده آب در این بخش با توجه به شرایط اقتصاد کشاورزی گلستان مقرون به صرفه نیست و در شرایط کنونی تمرکز بر دو مقوله تأمین آب شرب و صنعت است. به گفته وی، طرح تأسیسات آب شیرین که با نظارت شرکت آب و فاضلاب شهری (نمک زدایی آب شرب) توسط بخش خصوصی در بندرترکمن اجرا شد نیز به شیوه حفر چاه برای استفاده از آب زیرزمینی در سواحل خزر است. وی ادامه داد: شوری آب استحصالی از چاه در نوار ساحلی گلستان حدود پنج هزار میکرو زیمنس بوده که برای شرب مناسب نیست اما سرمایه گذار از طریق نمک زدایی شوری آب را بهبود داده تا برای شرب قابل استفاده باشد. همچنین اجرای این طرح از سوی شرکت آب و فاضلاب روستایی گلستان در سیمین شهر در شمال غرب استان در دست اجراست.

به گزارش باشگاه خبری فراساحل، اکنون بهره مندی از این امکان و فراهم کردن شرایط توسعه کشت محصولات مختلف در زمین‌‌‌‌های بیابانی و دشت‌‌‌‌های در معرض خطر خشکسالی استان و کاهش رنج ساکنان نوار شمالی گلستان نیازمند برنامه ریزی، سرمایه گذاری و عملیاتی کردن اجرای طرح‌‌‌‌های استفاده از آب شور یا شیرین کردن آن با بهره مندی از آب خزر است تا سبز شدن این زمین‌‌‌‌ها رونق را به زندگی مرزنشینان نیز برگرداند. کارشناسان هواشناسی، گلستان را جزو چهار استان نخست کشور در بحث کمبود آب و خشکسالی دانسته و گفته اند که بر اساس نقشه‌‌‌‌های ماهواره ای پدیده خشکسالی مهمان 30 سال آینده این استان خواهد بود. مشکلات آب و خشکسالی در طول سال‌‌‌‌های اخیر، گلستان را دچار چالش اساسی کرده و مسؤولان آب استان نیز علاوه بر مدیریت منابع آبی، بر صرفه جویی در مصرف و سرمایه گذاری در کشت محصولات زراعی کم آب طلب تأکید دارند.